Regenaration by Kornilios

«Τι αξίζει να αγαπήσω στην τέχνη παρά το αίνιγμά της;»
Giorgio De Chirico

Αν η τεχνολογία και ο αυτοματισμός της σύγχρονης ζωής συντελούν στο να εξαλειφθούν η ποίηση και η μαγεία από την καθημερινότητά μας, η τέχνη, και κυρίως η ζωγραφική, είναι εκείνη η δύναμη που καθιστά πάλι μαγικό τον κόσμο. Ή, καλύτερα, που κάνει ορατό εκείνο που αδυνατούν να δουν τα υλικά μάτια. Η τελευταία, η πιο πρόσφατη γενιά των πινάκων του γνωστού και χρόνια καταξιωμένου δημιουργού Κορνήλιου Παπαδημοσθένη ονομάζεται Regeneration και αποτελεί την εξέλιξη και την ολοκλήρωση της προηγούμενης ενότητας Rebirth. Και αυτό κυρίως γιατί επαναδημιουργεί έναν ολοκληρωμένο, έναν τέλειο κόσμο με βάση και μονάδα το σπίτι, τον «αρχετυπικό οίκο». Αυτό που παλιότερα θα ονόμαζε “The City Of Ideas”, δηλαδή την ιδανική πολιτεία που θέλουν φιλόσοφοι και καλλιτέχνες να τοποθετήσουν στο κέντρο μιας κοινωνίας που όμως δεν κατανοεί την φιλοσοφία και αδιαφορεί για την τέχνη. Οι πρόσφατοι πίνακες του Koρνήλιου διακρίνονται και για την εικαστική τους αρτιότητα, το τονικά δουλεμένο χρώμα, την τεχνική επάρκεια της σύνθεσης, το επιβλητικό οπτικό αποτέλεσμα, και για τη στοχαστική τους, φιλοσοφημένη διάθεση. Ο θεατής εντυπωσιάζεται βλέποντας πυκνές επάλληλες σειρές ενός αστικού τοπίου, ενός τυποποιημένα δομημένου χώρου, χωρίς ορίζοντα και προοπτικό βάθος, μια πόλη του παραμυθιού που έφτιαξε ένα σοφό παιδί σαν τον Hans-Christian Andersen και αναρωτιέται: «Μα πού πήγαν όλοι οι άνθρωποι;». Πράγματι. Στα πρόσφατα έργα του Κορνήλιου Παπαδημοσθένη ελλείπουν οι μορφές, τα πρόσωπα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι άνθρωποι, φοβισμένοι και ανήσυχοι, κρύβονται για να προστατευθούν μέσα στα σπίτια τους, στις πατρογονικές εστίες, εκεί που ακόμα συντηρούνται αξίες και ιδανικά. Εκεί που θα μπορούσε να γεννηθεί μια καινούρια γενιά απαλλαγμένη από τα λάθη και τις αμαρτίες του παρελθόντος. Μια Regeneration. Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς κοιτώντας τις συνθέσεις του Koρνήλιου για μια σειραϊκή ζωγραφική της οποίας ο σκοπός είναι η τυποποίηση της εικόνας, η οπτική πειθαρχία και ο ρυθμός μες στις επαναλήψεις κάποιων στερεοτύπων. Όμως τα φωτεινά χρώματα και η λειτουργία της επίπεδης φόρμας à la Matisse δείχνουν πως ο ζωγράφος, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, εγκεφαλικό και προκατασκευασμένο, επιδιώκει να δώσει αυθόρμητη χαρά μέσα από τη χρωματική ηδονή, τη σχεδόν μαγική λειτουργία των χρωμάτων. Όπως θα ήθελε ο οιονεί δάσκαλος του Παπαδημοσθένη, Friedensreich Hundertwasser (1928-2000). Για το λόγο αυτό, δηλαδή για να καταστήσει εντονότερη τη δυναμική του χρώματος στις συνθέσεις του, αξιοποιεί τον τελευταίο καιρό το φωτισμό με LEDs δημιουργώντας τρισδιάστατες κατασκευές, ένα είδος επιζωγραφισμένων light boxes, στα οποία όλη η ρομαντική ατμόσφαιρα των θεμάτων του απογειώνεται κυριολεκτικά με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Αληθινή Regeneration! Τι είναι τέχνη, αναρωτιόμαστε βλέποντας τους πίνακες του Kορνήλιου. Το μέσα μας ρούχο, η ασφάλειά μας σ’ έναν κόσμο όπου χάθηκαν οι ασφάλειες. Ένα είδος «ιδανικού σπιτιού» σαν αυτά που ζωγραφίζει ο Παπαδημοσθένης στα οποία πάλι θα εκκολαφθούν οι χαμένες συλλογικότητες και θα εξορκιστεί η μοναξιά μας. Regeneration! Το άλλοθι στη γυμνότητά μας! Ίσως και η ύστατη δυνατότητά μας για μιαν επανάσταση χωρίς μεσσιανικά πρόσημα· σαν θρησκεία χωρίς μεταφυσική —αλλά με τον τρόμο παρόντα— και σαν φιλοσοφία ενσαρκωμένη σε εικόνες και λέξεις. Η τέχνη είναι ένα ψέμα πιο πολύτιμο από την οποιαδήποτε χρησιμοθηρική αλήθεια και μια εμπειρία τόσο αποκλειστική όσο και ο θάνατος. Ένα είδος ανάστασης ακόμα μέσα στη φθορά. Τέχνη είναι επίσης εκείνη η διαδικασία που μεταμορφώνει θαυμαστά την πρόσθεση σε πολλαπλασιασμό για να χορτάσει με λίγα ψάρια τούς πεντακισχιλίους. Μόνο που εδώ το χόρτασμα δεν έχει να κάνει με την πλησμονή, τη συσσώρευση ή την τρέχουσα υπερεπάρκεια «αγαθών». Η δυστυχία καραδοκεί όταν το ατομικό αδυνατεί να καταστεί συλλογικό όσο κι αν στριγγλίζουν διαφημιστικά οι επικοινωνιακές σειρήνες. Η τέχνη παραμένει το σταθερό αντίδοτο, η μοναδική ευκαιρία για αληθινή Regeneration.

Μάνος Στεφανίδης, Ιστορικός τέχνης.